45 aangesloten gebouwen op warmtenet vervangt 150.000 liter mazout
Na de energiecrisis van 2008 die resulteerde in enorme pieken van de olieprijzen en de eindige vooruitzichten van het gebruik van fossiele brandstoffen was Vincent Sépult ervan overtuigd dat er ingezet moest worden op hernieuwbare energie in zijn dorp. En die moest niet ver gezocht worden: zijn gemeente telt immers 7000 ha bos. Als melkveehouder, geconfronteerd met de landbouwcrisis van 2010, zag hij kansen om dit doel te bereiken door zijn ‘métier’ verder te verbreden.
Het resultaat is dat vandaag 45 private en publieke gebouwen uit het dorp aangesloten zijn op een lokaal warmtenetwerk van 1500 meter. Het warmtenetwerk vervangt op dit moment 150.000 liter mazout of 375 ton CO2. Het warmtenet is eigendom van de dorpscoöperatie en de lokale en hernieuwbare energie wordt geleverd door een producentencoöperatie.
Prijszetting: stabiliteit en zo laag mogelijk
In 2010 bracht Vincent een diverse groep mensen samen om het project vorm te geven. Enkele technici, een burgerlijk ingenieur van een gerenommeerd bureau, een bankier, nog een landbouwer naast zichzelf, … In het dorp bleken veel talenten en vaardigheden aanwezig te zijn. Ze organiseerden enkele vergaderingen met hun dorpsgenoten. Daaruit volgde een dubbele conclusie: de prijs die de mensen wilden betalen mag niet veel hoger zijn dan de dieselprijs die ze normaal betalen. En vele dorpsgenoten zouden afhaken als ze eerst duizenden euro’s moest investeren in een project waarvan de haalbaarheid en rendabiliteit ongekend waren.
Om een kritieke massa te kunnen engageren voor het project besloot de groep de volledige financiering van het project op zich te nemen. Daarom richtte de groep van tien in 2011 een vzw op om een haalbaarheidsstudie te kunnen uitvoeren en financiering te zoeken.
Financieringsmix: Malempré als pilootproject
De investeringsmiddelen werden een echte mix: subsidies die de vzw verkreeg na veel overreding bij verschillende overheden, zoals het Waals Energiefonds, subsidies voor het gebruik van duurzame energie, investeringen in de landbouwsector, … Ongeveer driekwart van de totaalinvestering van +/- 1.000.000 euro werd op deze wijze binnengehaald. De rest van het kapitaal werd ingebracht door de tien oprichters, en verder aangevuld met klassieke (bancaire) financieringsproducten, waarvoor de gemeente voor een deel borg staat.
Naast de voorbeeldfunctie van het project als experiment was een ander overtuigend argument voor de overheden dat de investering zich terugverdient wanneer de vzw ook de houtkanten op de openbare bermen (432 km) beheert.
De investering kon verder relatief beperkt gehouden worden doordat de plaatsing van het ondergrondse netwerk gelijk viel met wegen- en rioleringswerken die de gemeente Manhay sowieso zou uitvoeren.
Voor andere, toekomstige projecten wordt het weinig waarschijnlijk om gelijkaardige overheidssteun te verwerven, maar kan het voorbeeld van Malempré helpen om lokale bewoners financieel te engageren in de coöperatie.
De dorpscoöperatie met sociaal oogmerk en een producentencoöperatie vormen een perfecte tandem
In 2012 bleek een coöperatie het beste model om het warmtenet vorm te geven. De vzw werd omgevormd tot een ‘dorpscoöperatie’ met sociaal oogmerk.
Niet alle bewoner-gebruikers zijn lid van de coöperatie, omdat:
-
iedereen gebruik kan maken van de energie, ook als men geen vennoot is
-
er geen verschil in tarief is tussen de gebruikers die wel of niet vennoot zijn
-
iedereen – vennoten en niet-vennoten – inspraak krijgen over de besteding van de winst via een jaarlijkse bevraging.
En elke dorpsbewoner speelt ook sowieso zijn talenten uit: beheer netwerk, facturatie, een houten constructie voor de verwarmingsketel bouwen etc.
De verbruiker betaalt. Aangezien de basisvoorwaarde was dat de prijs niet veel mocht afwijken van de dieselprijs hanteert de coöperatie een vork binnen deze referentieprijs. Stabiliteit van de prijs blijkt ook heel belangrijk te zijn, daarom werkt men met een simpele en transparante vaste prijs per kWh. En met een duidelijk doel in de toekomstige prijszetting: die moet zo laag mogelijk zijn.
Winst dorpscoöperatie wordt volledig geherinvesteerd
De winst van deze coöperatie wordt volledig geherinvesteerd in het warmtenet. Hun ultieme doel is immers om zo veel mogelijk huizen te beleveren. Niet alle dorpsbewoners zullen kunnen aansluiten. Voor dergelijke investeringen is een geconcentreerd dorp nodig en in Malempré loopt het netwerk (voorlopig) enkel op de centrale assen. Toch zien ze een uitbreiding tot 60 (van de 89) gebouwen mogelijk. De energie, snoeiafval, wordt geleverd door een producentencoöperatie, waarin de resterende boeren van het dorp vennoot en ‘werker’ zijn. Momenteel is deze activiteit nog niet rendabel: ”we komen er wel”, aldus Vincent, ”en het is sowieso niet onze bedoeling om hier rijk van te worden.“ Bovendien zijn de producenten zelf ook consument. Zij winnen dus niet veel bij een hoge prijszetting.
Duurzame natuurbeheer wordt rendabel
Een duurzaam alternatief voor het gebruik van stookolie is een oplossing die een goede balans vindt tussen de economische, ecologische en sociale aspecten.
Door de ecologisch belangrijke houtkanten te benutten als hernieuwbare energiebron wordt de natuur economisch rendabel. Dit bouwt extra garanties in voor het behoud van de biodiversiteit, en bovendien wordt het restafval weggewerkt. Er ontstaan verbredingskansen voor de landbouwer, de kleine boseigenaar kan geholpen worden en bewoners worden onafhankelijk(er) van schommelingen in brandstofprijzen.
One lucky shot?
Ook in Vlaanderen wordt biomassa al als energiebron ingezet. In Bocholt worden houtsnippers van de lokale houtkanten (100 km, goed voor 165.000 liter jaarlijks) gebruikt als brandstof voor de verwarming van een scholencampus. Dit project is ontstaan in het kader van het Europese project TWECOM en werd gerealiseerd door een samenwerking tussen de provincie, de gemeente, de scholen, het Provinciaal Verbond Limburg, en lokale landbouwers via Agrobeheercentrum-Eco² en Innovatiesteunpunt.
20 miljard euro die in België kan blijven
Ook REScoop, de koepel van burgercoöperaties voor hernieuwbare energie, gelooft uiteraard in deze ‘energiewende’. Facilitator Dirk Knapen: “we hebben berekend dat als we de common goods zon, wind, water en biomassa coöperatief zouden inschakelen voor onze energievoorziening, we 1600 tot 2000 euro per persoon per jaar in België rel="noopener noreferrer" zouden kunnen houden”. Een inspirerend voorbeeld daarvan is de Oostenrijkse gemeente Güssing. Waar België voorlopig minder dan 1 % van haar energie uit biomassa haalt, loopt dat in landen als Finland, Zweden en Denemarken op tot 50 à 60 %. Nog ‘dreamers’ gezocht met andere woorden! Toen de meeste mensen van onze 35-koppige delegatie vertrokken waren, eindigden we ‘en petit comité’ met een verfrissend ijsje in de gîte van Vincent. La chaleur d’y vivre, ah oui.
Meer info
-
Deze Coop Explore past in een R&D-traject van Cera Coopburo rond dorps- en buurtcoöperaties. Daarnaast biedt Cera Coopburo advies en begeleiding aan allerlei types coöperaties, waaronder producentencoöperaties en consumenten(2.0)- en burgercoöperaties, incl. dorps- en buurtcoöperaties.
-
In de nieuwsbrief van Vilt verscheen ook een uitgebreid verslag over deze Coop Explore en het verhaal van Malempré en Bocholt. Daarin lees je veel meer over de technische kant van zo’n warmtenet.
-
Luc Van Dijck van Boerenbond bracht verslag uit in Management&Techniek.
Deze Coop Explore, een organisatie van Cera Coopburo, was in samenwerking met Innovatiesteunpunt en Eco2 agrobeheercentrum via het Interreg-project TWECOM en REScoop.
Vragen? 016 27 96 88 - infocoop@cera.coop
