Om de impact van de eerste golf van de Covid-19 crisis op de Belgische coöperatieve ondernemingen in kaart te brengen, riepen Cera en het Kenniscentrum voor Coöperatief Ondernemen (KCO) van KU Leuven de Belgische coöperatieve ondernemingen op om deel te nemen aan hun online-enquête.
Ondanks de warme oproep zijn de resultaten van dit rapport gebaseerd op slechts 26 Belgische coöperatieve ondernemingen.
De resultaten tonen tendensen maar moeten dus voorzichtig geïnterpreteerd worden.
De resultaten van de online-enquête tonen een grote diversiteit in de impact van eerste golf van de Covid-19 crisis op de Belgische coöperatieve ondernemingen. Terwijl 35% van bevraagde coöperaties geen impact ondervond op hun omzet, ervaarde 38% een negatieve impact en 27% een positieve impact op de omzet. 50% van de ondervraagde coöperaties gaf aan dat de crisis een positieve impact had op de klantenvraag naar hun producten en diensten, terwijl 58% een negatieve impact kende op hun productiviteit. Opmerkelijk is dat toch 3 van de ondervraagde coöperaties (11%) vreest voor hun voortbestaan.
De coöperatieve ondernemingen hebben op twee vlakken maatregelen genomen om hun veerkrachtigheid te vergroten tijdens deze crisis. Als eerste deden ze aanpassingen in hun business model. Enkele van de meest doorgevoerde aanpassingen in het business model zijn (i) verhogen van verkoopinspanningen om nieuwe klanten te werven; (ii) reorganiseren; en (iii) lanceren van nieuwe producten of diensten. Daarnaast ondernamen de coöperatieve ondernemingen inspanningen om het ledenbestand en -participatie te versterken. Bijvoorbeeld, 40% van de coöperaties gaven aan dat ze hun vennotenparticipatie hebben versterkt tijdens de crisis. Bijvoorbeeld door meer kennis te verstrekken, interactie te verhogen en/of dienstverlening en voordelen aangeboden aan de vennoten aan te passen. Het effect van deze extra inspanningen vinden we terug in een verhoogde vennotentevredenheid. Terwijl de gepercipieerde vennotentevredenheid al zeer hoog lag, verwacht 30% dat hun vennotentevredenheid gestegen is tijdens de crisis.
Internationaal onderzoek (Birchall & Ketilson, 2009) naar de impact van crisissen op coöperatieve ondernemingen heeft aangetoond dat coöperaties veerkrachtiger zijn dan reguliere ondernemingen. 58% van de bevraagde coöperatieve ondernemingen sluit zich aan bij deze stelling en geeft aan dat het coöperatieve model voordelen biedt ten opzichte van het reguliere bedrijfsmodel in deze crisis. Niettemin, hoewel het ICA-principe van ‘samenwerking tussen coöperaties’ een belangrijk voordeel kan zijn tijdens deze bijzondere periode, tonen de resultaten aan dat er slechts een gemiddelde samenwerking is met andere coöperaties. Opmerkelijk is dat deze samenwerking niet werd versterkt tijdens de crisis. Bijvoorbeeld, 53% gaf aan dat ze geen tot weinig steun hebben ervaren van andere coöperaties in dezelfde sector, en 76% ondervond geen tot weinig steun van coöperaties buiten hun sector.
Kortom, coöperaties lijken wendbaarheid te tonen met betrekking tot hun business model. Zij beschouwen het coöperatieve model als een toegevoegde waarde in tijden van crisis en grijpen daarom ook hun kans om de relatie met hun leden te versterken. Daarentegen, lijkt het er echter op dat ze niet profiteren van het feit dat ze deel uitmaken van een beweging, wat misschien ook tot uiting komt in de beperkte deelname aan dit onderzoek. We kunnen alleen maar aanmoedigen om een sterkere collectieve coöperatieve identiteit op te bouwen op regionaal en nationaal niveau om de samenwerking tussen coöperaties op gang te brengen.
Bron: Birchall, J., & Ketilson, L. H. 2009. Resilience of the cooperative business model in times of crisis. Geneva: International Labour Organization.