Vertrouwen is goed, controle beter?

Ondernemers grappen wel eens dat vertrouwen goed is, maar controle beter. In dit spreekwoord huist een ongemakkelijke waarheid. Het spanningsveld tussen vertrouwen en controle speelt op alle niveaus in de organisatie. En wellicht bestaat er geen context waar dit zo zichtbaar is als bij coöperaties: vertrouwen van leden in het management en andersom, of controle van het management door leden en andersom.

Zo toonden onderzoekers enkele jaren geleden aan bij de grote Canadese coöperatie MEC dat wanneer het vertrouwen in management zoek is en de controle door het management over de inspraak van leden groot is, die laatste veel moeite ondervinden om de democratische controle terug op te eisen (Barros & Michaud, 2019). Diezelfde coöperatie zette recent haar activiteiten stop (2020) omdat het management de activa had verkocht aan een commerciële speler buiten het medeweten van de leden om. Het conflict tussen leden onderling en management bij wat ooit een glorieuze coöperatie was voor outdoor sportbenodigdheden met meer dan 5 miljoen leden (je kan het bij ons vergelijken met Décathlon, maar dan in coöperatieve vorm) sleept nog steeds aan.

Een belangrijke oorzaak blijkt het waardenverschil tussen leden onderling en tussen leden en managers: managers zijn mogelijk opportunistisch, maar dat kan ook het geval zijn voor leden als zij hun plaats niet opeisen wanneer belangrijke dossiers op tafel liggen, of niet op hun tanden bijten als de organisatie tegenslagen verwerkt. Waar het eerste probleem dikwijls voorkomt bij niet-coöperaties, zouden coöperaties alles op alles moeten zetten om minstens dat tweede probleem te verhelpen.

Bron: Adrien Billiet, Kenniscentrum Coöperatief Ondernemen, KU Leuven