Zijn coöperatieve ondernemingen duurzamer?

Cera Coop Research

Op zaterdag 1 juli 2023 vieren coöperaties hun jaarlijkse internationale feestdag. Het feestcomité, de ICA en VN, schoof als thema voor dit jaar “Cooperatives for sustainable development” naar voren. Maar is dat zo? Dragen coöperaties bij tot een duurzamere wereld?

Uit verschillende van de meer dan 100 studies die worden voorgesteld op de Conferentie voor Onderzoek naar Coöperatief Ondernemen in juli 2023 in Leuven blijkt dat zij op minstens 2 van de 3 pijlers beter scoren dan andere types bedrijven zoals conventionele en familiebedrijven.

De onderzoekers kozen voor de land- en tuinbouwsector als onderzoekdomein: omdat dit de grootse ‘werkgever’ is ter wereld én een van de sectoren met een potentieel grote impact op duurzaamheid. De vraag: heeft het type aandeelhouderschap/eigenaarschap (vnl. IOF’s (‘Investor Owned Firms’ = conventionele bedrijven), familie- of coöperatieve bedrijven) een effect op hun duurzaamheidsbijdrage.

Hoewel het wetenschappelijk bijzonder complex is om zowel duurzaamheid als eigenaarschap te definiëren en te conceptualiseren, kunnen we toch enkele conclusies trekken op basis van deze studies:

  1. De kapitaalstructuur, de doelstelling, en het governance-systeem, zijn wel degelijk heel verklarende factoren voor duurzaamheid.
  2. IOF’s (conventionele bedrijven) lijken op het eerste zicht beter te presteren op de pijler economische duurzaamheid. Maar daar hoort wel een heel belangrijke kanttekening bij: zo wordt heel vaak voor economische duurzaamheid naar winstgevendheid gekeken, terwijl coöperaties net als doel hebben op het rendement op een andere manier naar hun aandeelhouders (= vennoten/coöperanten) te laten terugvloeien: nl. via een goede service en dito prijs voor hun leveranciers-aandeelhouders, dan wel klanten-aandeelhouders.
  3. Coöperatieve ondernemingen scoren gemiddeld beter op de milieu- en sociale pijlers van duurzaamheid dan de 2 andere types bedrijven. Zij zorgen gemiddeld voor een hogere welvaart bij hun (leveranciers-/klanten-)aandeelhouders. Deze coöperanten/vennoten scoren gemiddeld beter in efficiëntie en productiviteit. En coöperaties kunnen er sneller voor zorgen dat hun coöperanten/vennoten, de land- en tuinbouwers dus, nieuwe technologieën willen en kunnen gebruiken. Zo zetten zij ook veel in op info en training van hun aandeelhouders.
  4. Coöperaties innoveren meer in duurzaamheid via hun organisatiemodel dan andere type ondernemingen. Dit gaat bijv. over de oprichting van stakeholdercomités en partnerschappen. Het belang van (democratisch) bestuur bij coöperaties is waarschijnlijk een drijfveer voor dit soort innovatie. Duurzaamheidsgedreven commerciële- en procesinnovaties gebeuren vaker in grote gedecentraliseerde ondernemingen, waaronder veel coöperaties.

Bron: verschillende van de meer dan 100 studies die worden voorgesteld op de Conferentie voor Onderzoek naar Coöperatief Ondernemen, 10-14 juli 2023 Leuven (KU Leuven en Universiteit Luik)