Coöperatieve supermarkten dagen de economische logica uit

06 november 2018
Consumenten(2.0)- en burgercoöperaties

Bij pioniersbedrijf BeesCoop, een coöperatieve supermarkt in het Brusselse Schaarbeek, zijn de klanten ook eigenaar.

Zo'n tweeduizend Brusselaars kochten een aandeel van honderd euro en komen elke maand enkele uren meewerken. Bees Coop (600 m²) opende pas in september 2017, maar groeit zonder noemenswaardige reclamecampagne razendsnel.

Bees Coop valt buiten de typische economische logica: doel is namelijk niet zo veel mogelijk geld uit het bedrijf te puren om dat aan de aandeelhouders door te sluizen. Het bedrijf wil zelfs uitdrukkelijk géén winst maken en kiest ervoor om de producenten een eerlijke prijs te geven. Op termijn wil het ook een sociale functie op zich nemen en contact aanknopen met de buurt waarin de winkel gevestigd is.

Coöperatief slaat niet alleen op de bedrijfsvorm, maar ook op het feit dat wie er inkopen wil doen, mede-eigenaar moet zijn en 2,5 uur per maand in de winkel meewerkt: rekken vullen, kassa's bemannen, vloeren dweilen, administratieve klussen doen en zelfs helpen bij de renovatie. In ruil krijg je een verrassend volledig aanbod van kwaliteitsproducten (veelal lokale seizoensproducten, meestal biologisch) tegen een scherpe prijs.

Het project van Bees Coop pakt consumptie radicaal anders aan. Klant-coöperant Yi: "De utopische kant van dit project spreekt me aan. Deze winkel is van iedereen hier. Waaraan je dat ziet? Het is maar een klein voorbeeld, maar in een gewone supermarkt zou ik de eieren nemen die nog het langst houdbaar zijn. Hier doe ik het andersom. Dit is immers ook mijn winkel en eieren die overblijven, zijn een verlies voor iedereen."

Lokale verankering en het vooropstellen van het algemeen belang zijn vitale aspecten, vindt Frédéric Dufays, econoom aan de KU Leuven. "Het doel overstijgt vaak de voordelen van de eigen leden. Je ziet dat bij Bees Coop – dat ook de buurt wil bereiken en iets voor het milieu en de gezondheid doet – maar ook bij coöperatieve aankopen van groene energie." Kortom, de burger eist economische verantwoordelijkheid op en neemt het heft in eigen handen.