Fonterra, coöperatie en grootste zuivelexporteur ter wereld lijdt verlies

De Nieuw-Zeelandse zuivelcoöperatie Fonterra zal in het lopende boekjaar een verlies lijden van omgerekend 342 tot 390 miljoen euro. Voor het eerst in Fonterra’s geschiedenis krijgen de boeren-aandeelhouders geen dividend. Van de opkomst en neergang van Fonterra kunnen ook Belgische coöperaties leren.

Fonterra is de grootste zuivelexporteur ter wereld. De coöperatie haalt circa 80% van alle melk in Nieuw-Zeeland op, wat neerkomt op zo’n 17 miljard liter melk per jaar. Niet minder dan 10.000 boeren zijn lid. Het bedrijf kan met afgewerkte producten als ijs, yoghurt of babyvoeding niet op tegen bedrijven als Nestlé, Danone, Lactalis of FrieslandCampina, maar het bedrijf is een meester in de export van bijvoorbeeld poeders. Het bedrijf had jarenlang een rustig en robuust imago.

Onder leiding van de Canadees Andrew Ferrier en vanaf 2011 onder leiding van de Nederlander Theo Spierings probeerde het bedrijf een meer mondiale speler te worden. Fonterra investeerde in boerderijen en productiefaciliteiten in Australië, Brazilië, Chili, China en Venezuela. Daar zijn waar de groei is, was het motto, en er moest meer focus komen op toegevoegde waarde. IJsjes bijvoorbeeld. Vandaag zijn al deze investeringen ver van huis verlieslatend. Onlangs schreef het bedrijf een half miljard af op haar activiteiten.

De les die andere coöperaties hieruit wellicht kunnen trekken, is dat avonturisme veel kan opleveren, maar ook veel kan kosten. Het is moeilijk en wellicht onwenselijk een lokaal gewortelde coöperatie om te vormen tot een multinational zoals AB Inbev of Nestlé. Soms zijn leden van coöperaties net iets te voorzichtig naar de smaak van een directie, die met managementopleidingen ook goed uitgerust zijn hun zaak te verdedigen. Maar als het directe profijt van een buitenlands avontuur voor de leden niet direct duidelijk is, is waakzaamheid geboden.