Van Airbnb naar Fairbnb

Fairbnb is een van de vele platformcoöperaties die de afgelopen jaren verschenen. Ze stellen niet winstmaximalisatie centraal, maar willen op basis van een multistakeholdermodel vooral waarde toevoegen voor werknemers, consumenten en de samenleving.

Karanovic, universitair docent aan de Rotterdam School of Management, maakte van deze coöperaties haar specialisme: ‘Het is een supermooi onderwerp omdat het de technologische mogelijkheden van de platformeconomie combineert met een bedrijfsvorm waar de werkenden en consumenten eigenaar zijn van het platform. De waarde wordt door hen gecreëerd en vloeit ook naar hen terug.

Door het principe van de coöperatie te koppelen aan de voordelen van techgedreven platforms krijg je in zekere zin het beste van twee werelden. Traditionele coöperaties zijn veerkrachtiger dan bedrijven en bijvoorbeeld ook zeer crisisbestendig. Ze hebben alleen vaak last van trage besluitvorming. In platforms kun je die besluitvorming digitaliseren, waardoor je sneller en effectiever kunt beslissen.’

Je kunt de platformcoöperaties zien als een tegenbeweging, een reactie op de grote platforms zoals Deliveroo en Uber, vervolgt Karanovic. Deze grote platforms krijgen steeds meer kritiek door hun negatieve impact op de samenleving — denk maar aan de stijging van de huizenprijzen in grote steden in het geval van Airbnb — en voor de unfaire wijze waarop ze de werknemers behandelen, bijvoorbeeld door de lage vergoedingen. ‘Platformcoöperaties hopen dat te veranderen.’ De platformeconomie zelf gaat immers niet meer verdwijnen, integendeel.

‘Partago in Gent vind ik heel interessant. Het is een platform voor autodelen met uitsluitend elektrische auto’s. Het principe van Partago is simpel: zodra voldoende mensen in een bepaalde buurt belangstelling tonen voor autodelen, plaatst Partago een elektrische auto in die buurt. Je ziet vanuit dat basisidee mooie initiatieven ontstaan. Er zijn verhalen van mensen die in hun eigen buurt vijfhonderd flyers gingen verspreiden om maar voldoende deelnemers te vinden. Zie jij een Uber-chauffeur zich zo inspannen om Uber aan de man te brengen? Die zou dat nooit doen, want al het geld gaat naar Uber. Bij platformcoöperaties krijg je wel dit soort initiatieven, omdat mensen meedoen vanuit een intrinsieke motivatie.’

Een ander mooi voorbeeld vindt ze Stocksy, een platform voor stockfotografie. Zo’n duizend fotografen zijn medeeigenaar zijn en delen samen de winst. ‘Waar commerciële platforms de marges voor de artiesten steeds verder verlagen, zou je Stocksy een moreel platform kunnen noemen. Ze willen kwalitatief hoogwaardige producten bieden en de markt voor de kunstenaars beter maken.’

De website ‘Platform Co-op Directory’ bevat een overzicht van platformcoöperaties wereldwijd. Het platform heeft in totaal 504 initiatieven in kaart gebracht in 33 landen.

Lees het volledige artikel op fd.nl.