Meer info
Tools nazorg
Rouw mag bestaan. We hoeven niet altijd te weten wat we moeten zeggen. Soms volstaat het om te vragen: “Wil je erover praten?” Zo vermijden we dat de olifant in de kamer blijft staan, en creëren we ruimte voor herinnering, erkenning en verbondenheid.
In samenwerking met Palliatieve Zorg Vlaanderen en Cera vind je hieronder een selectie van boeken, podcasts en initiatieven die handvatten bieden bij verlies en rouw. Zowel voor wie zelf rouwt, als voor wie nabij wil zijn als buur, vriend of kennis.
Boeken
Rouwen mag ook anders – Pieter Deknudt: In dit indringende en hoopvolle boek nodigt Reveil-oprichter Pieter Deknudt je uit om rouw opnieuw samen te beleven. Met warmte en eerlijkheid neemt hij je mee in zijn bijzondere visie op troost en vertelt hij hoe je er kunt zijn voor iemand die een dierbare verloor. Hij maakt komaf met hardnekkige misvattingen over rouw, deelt zijn 'heilige drievuldigheid' van wetenschappelijke inzichten en vertelt je over de link tussen rouw en piratenboten.
Dit originele boek biedt troost, inspiratie en handvatten om verlies ruimte te geven. Niet alleen in je eigen leven, maar ook in de samenleving. Want rouwen mag ook anders.
Verlieskunst – Mai Britt Guldinn, Carlo Leget. Elke keer dat we om iemand of om iets geven, worden we geconfronteerd met het fundamentele levensfeit dat wij diegene of datgene ook weer zullen verliezen, én dat wij zelf ook verloren zullen gaan. Verlies is daarmee net zo fundamenteel voor het menselijk leven als de liefde.
In Verlieskunst integreren psychotherapeut Mai-Britt Guldin en theoloog-filosoof Carlo Leget de vijf dimensies van rouw: de fysieke, emotionele, cognitieve, sociale en spirituele. Door bestaande therapieën, hulpmiddelen en modellen uit de psychologie, de filosofie en de theologie te verbinden ontstond een geïntegreerd procesmodel (IPM) dat ons helpt de alomvattendheid van rouw te bevatten.
Hoewel de confrontatie met de donkere en zware kant van het leven nooit een garantie is dat we veranderen in wijzere mensen, bestaat er wel degelijk een mysterieuze relatie tussen tegenslag en existentiële groei. De groei waarmee wij onszelf en anderen kunnen helpen.
Helpen bij verlies en verdriet – Manu Keirse. Een onmisbare gids voor wie rouwt of een dierbare wil bijstaan in zijn verdriet. Helpen bij verlies en verdriet is al vele jaren het basisboek over rouw. In deze volledig nieuwe editie toont Manu Keirse aan de hand van vele herkenbare voorbeelden hoe rouwen niet gelijkstaat aan afscheid nemen, maar aan anders leren vasthouden.
Het rouwende lichaam – Mary-Frances O’Connor. Neurowetenschappen en psycholoog Mary-Frances O’Connor deed baanbrekend onderzoek naar de effecten van rouw op het brein en op het lichaam en vertaalde dit naar de alledaagse praktijk. Mary-Frances combineert in dit boek persoonlijke storytelling met toegankelijke (neuro)wetenschap en praktische kennis. Ze is verbonden aan de University of Arizona.
Je bent jong en je rouwt wat – Lisanne van Sadelhoff. Toen haar moeder overleed, dacht Lisanne van Sadelhoff (1989) als een typisch kind van haar generatie: er is vast wel een handboek met een helder stappenplan waardoor ik rouwen snel van mijn to-do-list kan schrappen. Guess what: dat was er niet. Wat er wel was: vrienden die zich prompt tot rouwdeskundigen ontpopten en haar liefdevol bombardeerden met wijsheden en clichés. Soms schrok ze van wat ze zeiden (‘Gelukkig heb je de herinneringen nog’), of was het simpelweg te pijnlijk (‘Ik hoop dat je moeder rustig is gestorven’ NEE!!!), een andere keer hielp zo’n opmerking haar juist de dag door te komen (‘Je moeder is elke traan waard’). Het cliché dat Van Sadelhoff kan onderschrijven: ‘Elk rouwproces is uniek’. ‘Je bent jong en je rouwt wat’ is daarom geen handleiding, maar een goudeerlijk boek dat pijnlijk duidelijk maakt dat alles beter is dan zwijgen.
Je mag mij altijd bellen – Karin Kuiper. In dit boek vertelt Karin Kuiper over de eerste 1001 dagen na de dood van haar betere ‘ik', haar man (en schrijver) Karel Glastra van Loon... Op zijn veel te vroege dood volgde een periode van vallen en opstaan, waarin het verlies als zoutzuur doorvrat. Plotseling behoorde Karin tot dat lastige volkje van weduwen en weduwnaars. Zonder hulp van anderen redt niemand het, maar toch stond bovenaan haar ergernissenlijst het goedbedoelde zinnetje 'Je mag me altijd bellen'. Want hoe welgemeend ook, dit is 'hulp' die je met lege handen achterlaat... Omdat je in je diepste wanhoop niet wilt bellen en niet kán bellen, omdat je slechts denkt: Nee, het gaat niet! Zij moeten mij bellen! Het duurde honderden dagen, maar uiteindelijk volgde er een periode waarin ze terugveerde en haar levenslust hervond. ‘Je mag mij altijd bellen’ is een boek voor lotgenoten én hun omstanders.
Bubbels en mattentaarten – Anne De Maeseneer. Auteur Anne verloor haar man Jan aan een zeldzame vorm van hersenkanker. Met dit boek neemt ze de lezer mee in haar persoonlijke beleving van wat haar en haar gezin is overkomen en toont daarbij de kracht van de troostende aanwezigheid van anderen rondom haar. Anne schrijft vooral vanuit haar eigen ervaringen, maar heeft ook heel wat gelezen over rouwen en troosten. Wat haar heeft geholpen, deelt ze in het boek in de vorm van citaten en bondige samenvattingen. De mooie illustraties, foto’s en gedichten, bieden rustpunten doorheen het lezen. Om even bij stil te staan en de troostende kracht ervan te laten binnenkomen. Een boek voor al wie geconfronteerd wordt met het (nakende) pijnlijke verlies van een dierbare. Een boek voor wie gelooft in de kracht van vriendschap. Een hoopvol boek dat mensen vertrouwen geeft om met mekaar in verbinding te gaan bij afscheid, verlies en rouw.
Natriltijd, Terugbuigen na de storm - Riet Fiddelaers-Jaspers. Natriltijd is een boek geschreven voor iedereen die geconfronteerd wordt met stormen in het leven, voor mensen die moeten buigen voor het lot waar ze niet om gevraagd hebben. Riet gebruikt de metafoor van de storm en neemt de lezer mee van bij het rommelen in de verte, doorheen het opsteken van de stom, het leven in een onstuimig klimaat, tot het opmeten van de stormschade en het acclimatiseren in een ander klimaat. Reflectievragen en doe-suggesties op het einde van elk hoofdstuk bieden handvaten aan de lezer om verder mee aan de slag te gaan.
Podcasts en Programma’s
De kracht van samen – Verbinding in verlies & Zeg het maar. Driedelige podcast reeks gericht op het omgaan met het overlijden van een naaste en de rouwverwerking met focus op nabijheid en de veerkracht die daardoor versterkt wordt.
5 lessen in rouw - De wereld van Sofie. Er is niets dat je kan voorbereiden op de dood van een geliefde. Zegt men. Maar is dat zo? Mochten we wat meer praten over ons diepste verdriet, zouden we het dan mekaar niet toch een klein beetje kunnen leren? Hoe je daar aan moet beginnen, aan dat rouwen? In deze aflevering verzamelt Sofie 5 lessen in rouw van mensen, die weten wat het is.
Troost op de pleisterplaats - podcast van Ferm | Ferm. Twee vrouwen die elkaar niet kennen, maar wel raakpunten hebben in een verlies dat ze geleden hebben. Ze delen hun verhaal op een troostplek, met Johan Terryn als warme facilitator. Dat is het uitgangspunt van Pleisterplaats, de nieuwe podcast van Ferm. En wat grijpt ie naar de keel!
Rouwrituelen – NPO Radio 1: Verschillende culturen hebben verschillende rituelen rond rouw. Rouwen is nergens hetzelfde. Ook binnen landsgrenzen kunnen veel verschillen bestaan. In deze podcast maken socioloog Ameline Ansu en journalist Laura Iwuchukwu rouw op een luchtige manier bespreekbaar.
Handige tools en initiatieven
Troostkaarten – woorden voor wanneer je woordeloos bent – Uus Knops. Deze doos bevat 20 kaarten met treffende troostwoorden. Deze kaarten kan je sturen naar mensen met verdriet bij een overlijden, ziekte, verlies of andere tegenslag, recent of een poos geleden. Omdat je hen wil steunen, omdat je aan hen denkt.
Troosters zijn we allemaal wel eens. Deze doos reikt je wat warme woorden aan en wie weet zelfs enkele wijsheden over verdriet en troost. En over het nut van kaartjes schrijven.
Rouwinitiatieven & rouwrevolutie – Reveil. Reveil organiseert een heleboel lokale rouwinitiatieven. Ze organiseren bijvoorbeeld troostconcerten doorheen Vlaanderen op verschillende begraafplaatsen en Soul Repair Cafés waarbij je in gesprek gaat met een kunstenaar over je overleden naaste. Het resultaat van dat gesprek krijg je mee. Ze organiseren nog zoveel meer. Neem een kijkje op hun website om het volledige aanbod van Reveil te ontdekken.
Compassionate Communities Expertisecentrum:
Vanuit het onderzoek binnen het Compassionate Communities Expertisecentrum werden een aantal fiches uitgewerkt met informatie en tips hoe om te gaan met mensen die met rouw of verlies te maken hebben, telkens vanuit een verschillende context.
Palliatieve Zorg Vlaanderen koos daaruit een aantal topics en zette ze om in een infographic bedoeld voor een breed publiek (bv. in wachtkamers, dienstencentra, ..)
Het Compassionate Communities Expertisecentrum verzamelden bestaande nationale en internationale evidence- en practice-based tools en middelen ter ondersteuning van de ontwikkeling, implementatie en evaluatie van Compassionate Communities. Je vindt een lijst van bestaande hulpmiddelen die de ontwikkeling van en het onderzoek naar Compassionate Community benaderingen van ervaringen van ernstige ziekte, dood, sterven en verlies ondersteunen.
Hulpmiddelen | COCO.
Meer informatie over nazorg in palliatieve zorg; Deze website geeft meer inzicht over wat nazorg nu juist inhoudt in palliatieve zorg. Het is een Nederlandse website, maar bevat nuttige informatie.
Tools Nazorg & rouw – van cure naar care. Hier vind je materialen die kunnen helpen om zorgprofessionals het rouwproces beter te doen begrijpen zodat ze een betere ondersteuning aan de naasten kunnen bieden.
Lotgenotencontact & ondersteuning
- Reveil-herdenkingen.
- Troost-plaatsen en -wandelingen: Onumenten, PlantTroost | Ferm
Verlies verbindt vzw: vzw voor en door lotgenoten. Om de 2 weken worden de deuren open gezet voor lotgenoten met een verlieservaring. Vrijwilligers verwelkomen de lotgenoten met koffie en een warm gesprek.
Trefpunt Zelfhulp: alle zelfhulpgroepen die samenkomen over rouw en verlies.
- Rouw- en verliesgroepen: Lokale initiatieven, vaak verbonden aan ziekenhuizen of netwerken palliatieve zorg maar ook via mutualiteiten en verenigingen.
- Herdenkingsmomenten vanuit palliatieve eenheden en woonzorgcentra (afhankelijk van de eenheid en het woonzorgcentrum).
Opname webinar
Bekijk de opname hieronder.
